Tablo vahim!

İş çevrelerinin yer aldığı İş konseyi’nin Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’a sunduğu raporda, çarpıcı değerlendirmelere yer verildi. Raporda, Sur İlçesi’nde yaşanan çatışmalar, operasyonlar ve sokağa çıkma yasağından dolayı 20 bin insanın göç ettiği ifade edilerek, 2014’te ve 2015’te Diyarbakır’da kurulan 50 firmanın, yaklaşık 1 yıl gibi kısa bir süre içinde ticaretten çekildiği belirtildi. Raporda, tüm ekonomik tedbirlerin yanında asıl kalıcı çözümün, Diyalog kapılarını açarak, kalıcı bir barışın sağlanması için Çözüm Sürecine dönerek sorunların çatışarak değil, konuşarak, tartışarak diyalog içinde çözülmesi gerektiğine değinildi.

İş Çevrelerinin Diyarbakır özelinde yaptığı inceleme ve değerlendirme raporda, 7 Haziran seçimlerinden sonra bölgede başlayan şiddet ve çatışma ortamı, zaman zaman uygulanan sokağa çıkma yasakları bölge ekonomisine ağır bir darbe vurarak,  ticaretin durduğu belirtilerek, “Esnaf ve Tüccar ödemelerini yapamaz duruma gelmiş ve kepenk kapatmak zorunda kalmıştır. Tabiri yerindeyse bölge ekonomisi hali hazırda dibe vurmuş durumdadır. Bu kapsamda daha büyük ve ağır tahribatların yaşanmaması için alınması gereken önlemleri ve taleplerimizi aşağıda sizlerin takdirlerine sunuyoruz” denildi.

361 İŞYERİ KAPANDI

Sokağa Çıkma Yasağının ilan edilmesiyle birlikte, Sur ilçesinde bulunan Küçük Esnaf ve Tüccarlar için ticaretin durduğunun aktarıldığı raporda, şöyle denildi: “Tüccar sıkıntıya girmiş ve kepenk kapatma noktasına geldi. Bu süreçte şu ana kadar Sur ilçesinde 361 işyeri kapanmış; 41 işyeri de bölgeden nakil ile ayrılmıştır. Ayrıca sokağa çıkma yasağının devam ediyor olması ilçedeki net rakamların daha yüksek olacağını göstermektedir.

50 FİRMA TİCARETTEN ÇEKİLDİ

Çözüm Süreci ile bölgemizde ve ilimizde özellikle dış kaynaklı firma yatırımlarının ivme kazandığı 2014’te ve 2015’te ilimizde kurulan 50 firma, yaklaşık 1 yıl gibi kısa bir süre içinde ticaretten çekilmiştir. Bunların 26’sı ilimizde şube açan firmaların şubelerini kapatarak ilimizden çekilmesi ile sonuçlanmıştır.

İŞSİZLİK ORANI ARTTI

Kapalı olan işletmelerde çalışan binlerce kişi işsiz kalma ile karşı karşıyadır. Türkiye’de % 18,7 İşsizlik oranı (TÜİK, 2014) ile 5. Sırada olan ilimizde, Sur ilçesinde bulunan işletmelerde çalışan birçok vatandaşımız işyerlerinin kapanması ile birlikte bu oranı daha da yukarılara çıkaracaktır. İşletmeler iş yapamadığından dolayı personel maaşı, vergi, sigorta primleri ödemelerinde ciddi boyutlarda sıkıntılar çekmektedir. Esnaflarımız aldıkları malların ödemelerini de yapamaz duruma gelmiştir.

BÜYÜK YATIRIMLAR İŞ PLANLARINI YAPAMIYOR

Bölgemizde yaşanan olayların seyrinin belirli olmamasından dolayı büyük ölçekli işletmelerimiz iş planlarını yapamaz durumdadırlar. Genel ticaret döngüsünde önemli oranda iş hacmi düşmüş; temel ihtiyaçlar dışında satın almalar askıya alınmıştır. Başta olayların yoğun olarak yaşandığı yerler olmak üzere, bölgemiz genelinde gayrimenkul satış fiyatları dip seviyelere inmiştir. Kiracılar kiralarını ödeyememektedir. Kiraya bağımlı kredi ödemeleri olan gayrimenkul sahipleri ise banka kredi ödemelerinde sıkıntılar yaşamaktadırlar.

20’NİN ÜZERİNDE OTEL KAPALI

Özellikle UNESCO süreci ile büyük umutlar yaratan Turizm sektörü son yaşanan olaylarla bitmiş durumdadır. Restorasyonu yapılan tarihi yerlerdeki işletmeciler iş yapamaz durumdadırlar. Diyarbakır’ın 5 yıldızlı otelleri de dahil Sur ilçesinde 20’nin üzerinde otel kapalı durumdadır. Bu otellerin çözüm sürecinde doluluk oranları % 80 – % 85 civarındayken şu an kapalı olmaları nedeniyle sıfıra (0) inmiştir.

KREDİ KRİZİ BÜYÜYOR

Bankalar da uygulamaları ile olaylardan dolayı sıkıntı yaşayan firmalarının sorunlarını daha da derinleştirmektedir.  Bankalar,  bölge firmalarının kredilerini kapamaları için çağrı yapmakta, vadesi gelen kredileri kapaması yapıldıktan sonra yeniden kullandırmamakta veya kullandırması durumunda batı illerimize göre daha yüksek faiz oranları uygulamaktadır. Bankalar ayrıca, ipotek aldığı gayri menkulün ekspertiz fiyatını genel merkezde düşürmektedir.

20 BİN KİŞİ GÖÇ ETTİ

Özellikle sokağa çıkma yasakları ile birlikte Göç Edenler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (GÖÇ-DER) tarafından açıklanan son rakamlarda sokağa çıkma yasağı ilan edilen bölgelerde 200 bin, sadece Sur ilçesinde 20 bin kişinin göç ettiği belirtilmektedir.

KREDİ GARANTİ FONU ESNETİLEREK DEVREYE SOKULMALI

İş Çevrelerinin raporunda ekonomik açıdan çözüm önerileri de dile getirildi. Başta sokağa çıkma yasağının olduğu ilçelerde olmak üzere, bölgede faaliyet gösteren ve olaylardan etkilenen bütün esnafa ve KOBİ’lere faizsiz ve ön ödemesiz uzun vadeli kredi verilmesi gerektiğine değinilen raporda, “Bu kredinin Tabanı 100 bin TL olmak üzere limiti firmaların büyüklüklerine göre belirlenmelidir. Ayrıca ihtiyacı olan firmalar için “Kredi Garanti Fonu” şartları esnetilerek devreye sokulmalıdır. Olayların yaşandığı bölgelerde, Vergi, Stopaj, SGK ödemeleri, Esnaf ve Sanatkarın Bağkur ödemeleri gibi devlet alacakları en az 1 yıl süre ile faizsiz ertelenmeli ve 1 yıl sonrasında ise taksitli ödeme imkanı sağlanmalıdır.

SGK’DA NEGATİF KAYITLAR SİLİNMELİ

Olayların yaşandığı bölgede, Firmaların kullandığı Kredi, Karşılıksız Çekler, SGK primlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle oluşan ve kurumlarda negatif etki yaratan kayıtların göz önüne alınmaması ve bu negatif kayıtlarında silinmesi

KREDİLER BİR YIL YAPILANDIRILMALI

Bankaların kredi kapama çağrıları, vadesinde kapatılan kredilerin tekrar kullandırılmaması veya yüksek faizle kullandırılması, gayrimenkul ipotek değerlerinin düşürülmesi ve yasal mevzuatlarda yer alan Müşteri mahremiyetlerinin bankalar arasında paylaşılması gibi konuların tespiti ile bu konuda çalışma yapılması ve bölge firmalarının uğradığı haksızlığın da giderilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, bölgede kullanılan tüm kredilerin bir yıl yapılandırılarak faizinin hazine Tarafından karşılanması gerekmektedir.

6111 SAYILI YASA YENİDEN DÜZENLENMELİ

6111 Sayılı yasanın bölgede etkilenen bütün işletmeleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenerek Vergi Borçlarının yeniden yapılandırılması, taksitlendirilmesi, faizlerin silinmesi gibi kolaylıkların sağlanması gerekmektedir. 2016 yılı ile yürürlüğe girecek olan, Akıllı Yazar Kasa uygulaması, E-Tebligat gibi diğer tüm kurumlara verilmesi gereken beyan ve bildirimlerin ertelenmesi gerekmektedir. Ticaret ve Sanayi Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği üyelerinin yaşanan olaylardan dolayı, yıllık aidat ve Munzam aidat alacaklarının yeniden yapılandırılması ve faizlerinin silinmesi için gerekli yasal düzenlemenin ivedilikle yapılması gerekmektedir. Ayrıca bölgenin içinde bulunduğu koşullar göz önüne alındığında Vergi incelemelerinin tam bu dönemde yüksek ve geniş kapsamlı vergi incelemelerinin yapılıyor olması bölge iş camiasını demoralize etmekte ve olumsuz etkilemektedir. Bu kapsamdaki incelemelerin belirli bir süre durdurulması için gerekli düzenlemenin yapılması gerekmektedir.

GÖÇ EDEN AİLELERE İHTİYAÇLARI KARŞILANMALI

Bölgede Sokağa çıkma yasağı ile etkilenen işletmelerin 6. Bölge teşviklerinden faydalanmasını sağlayacak yasal bir düzenleme yapılmalıdır. Göçder’in açıklamış olduğu rakamların artacağı da göz önüne alınmalı, mağduriyet yaşayan ailelere ilişkin, barınma gıda vb. ihtiyaçların karşılanmasına yönelik çalışma yapılmalıdır.

DİYALOG KAPILARINI AÇILMALI

Ayrıca tüm bu ekonomik tedbirlerin yanında asıl kalıcı çözüm; Diyalog kapılarını açarak, kalıcı bir barışın sağlanması için Çözüm Sürecine dönerek sorunlarımızı çatışarak değil, konuşarak, tartışarak diyalog içinde çözmektir” denildi.  (Sait BAYRAM)